Γενικές Πληροφορίες της Δημοτικής Ενότητας Γεωργιουπόλεως

Ένα σύνολο από χωριά χτισμένα στις πλαγιές των Λευκών Ορέων, στις εκβολές του Αλμυρού Ποταμού και στην ακτή που διασχίζει τον κόλπο, ανάμεσα σε αμπέλια, ελαιώνες και δάση. Εκεί, ο επισκέπτης βρίσκει όλα τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του νησιού, συγκεντρωμένα σε μία μικρή περιοχή: βουνό και κάμπος, ποταμός, λίμνη και θάλασσα, άγρια φύση και καλλιεργήσιμη γη. Τοπία απαράμιλλης ομορφιάς, οικισμοί που διατηρούν το παραδοσιακό Κρητικό στοιχείο, αλλά και οικιστικές ζώνες με κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, νυχτερινή ζωή, σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες με υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε κάθε σημείο της δυτικής Κρήτης μέσω του αυτοκινητόδρομου που ενώνει τις μεγάλες πόλεις του νησιού. Στη Γεωργιούπολη κάθε καλοκαίρι, το σύνολο σχεδόν των κατοίκων αφοσιώνονται στην εξυπηρέτηση των επισκεπτών: η ονομαστή Κρητική Φιλοξενία, βρίσκει εδώ την απόλυτη μετουσίωσή της.

Γεωργιούπολη
Παραθαλάσσιο χωριό που έχει εξελιχθεί σε σύγχρονο τουριστικό θέρετρο. Βρίσκεται σε απόσταση 38 χλμ. νοτιοανατολικά από τα Χανιά. Είναι κτισμένο σε μία καταπράσινη περιοχή. Με αφετηρία τη Γεωργιούπολη, μπορείτε να επισκεφτείτε πολλές άλλες κοντινές περιοχές, που διακρίνονται για το φυσικό τους κάλλος. Στην όμορφη παραλία του, όπου και εκβάλλει ο Αλμυρός ποταμός, μπορείτε να περάσετε υπέροχες στιγμές. Σας προειδοποιούμε ότι στην περιοχή υπάρχουν δυνατά ρεύματα, γι’ αυτό να είστε προσεκτικοί. Κουρνάς Το χωριό

Κουρνάς
απέχει 43 χιλιόμετρα από τα Χανιά και 20 από το Ρέθυμνο, στρίβοντας νότια στο δρόμο που βρίσκεται στο 41ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού Χανίων – Ρεθύμνου. Μεγάλο χωριό, που βρίσκεται στους πρόποδες της «Δαφνομαδάρας» (υψόμετρο 1680 μ.) σε υψόμετρο 200μ., μέσα στο εύφορο λεκανοπέδιο όπου πηγάζει η ομώνυμη λίμνη και ρέουν τρεις ποταμοί. Ο Κουρνάς, είναι πολύ παλιό χωριό που άκμαζε ήδη από το 1583 μ.Χ. Στην περιοχή αυτή έχουν γίνει πολλές ιστορικές μάχες. Ο Κουρνάς υπήρξε έδρα της Επαναστατικής Κυβέρνησης το 1866 (επί τουρκοκρατίας) και έδρα της Γενικής Συνέλευσης των Κρητών το 1897. Πολλοί όμως είναι και οι θρύλοι που συνδέουν το χωριό με την λίμνη (στις όχθες της οποίας λέγεται ότι ήταν χτισμένο παλιότερα) αλλά και με τις παλιές βυζαντινές εκκλησιές του όπως ο Άγιος Γεώργιος και η Αγία Ειρήνη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το σπήλαιο του χωριού, που βρίσκεται σε πανοραμική θέση στο δρόμο προς τον Κουρνά, στη θέση Κερατιδέ. Το σπήλαιο έχει μήκος 35 μ., πλάτος 24 μ. και ύψος που φτάνει ως τα 2,85 μ. και μπορεί να θαυμάσει κανείς σε αυτό, σπάνια σπηλαιολογικά στοιχεία. Στο Πάτημα βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου, μέσα στην οποία υπάρχει ένας επίσης διακοσμημένος τάφος. Στο χωριό υπάρχουν ακόμα ερείπια βενετικών κτιρίων.

Λίμνη του Κουρνά
Η μοναδική φυσική λίμνη σε όλη την Μεσόγειο και η νοτιότερη λίμνη της Ευρώπης. Η λίμνη δημιουργείται από την παρεμπόδιση του υπόγειου νερού, που κατεβαίνει από τον όγκο των Λευκών Ορέων, από τα αδιαπέραστα πετρώματα και την κατάκλιση του φυσικού κοιλώματος. Η λίμνη τροφοδοτείται από την πηγή Αμάτι στα νότια και αποστραγγίζεται μέσω του «αύλακα» προς το ποταμό Δέλφινα στα βόρεια. Η απόστασή της από την θάλασσα είναι 2.5 km. Το μέγιστο μήκος της (Β-Ν) είναι 1080 μέτρα και το μέγιστο πλάτος της (Α-Δ) είναι 880 μέτρα. Καταλαμβάνει έκταση 579 στρέμματα με μέγιστο βάθος τα 22.5 μέτρα (3.5 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας). Ο όγκος του νερού το καλοκαίρι ανέρχεται περίπου στα 7.5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η περιοχή της λίμνης χαρακτηρίζεται σαν τεκτονικό ρήγμα που κατακλύζεται με νερό από την πηγή Αμάτι (ΝΝΑ άκρο της λίμνης σε βάθος 16.5 μέτρα) λόγω των νεογενών αποθέσεων που εξασφαλίζουν την στεγανότητα της. Απλά, φανταστείτε ένα μεγάλο κοίλωμα που τροφοδοτείται από την μία του πλευρά με νερό λόγω του πορώδους του εδάφους ενώ από την απέναντι στεγανοποιείται λόγω της φύσης των πετρωμάτων. Διαφυγές νερού έχει η λίμνη από τις Β και ΒΔ παρυφές της. Στο τμήμα αυτό από δεκαετιών έχουν γίνει έργα υπερχείλισης και αποστράγγισης του νερού προς τις καλλιεργούμενες εκτάσεις και την θάλασσα. Η στάθμη της λίμνης, κυμαίνεται με την εποχή. Την θερινή περίοδο και μέχρι το φθινόπωρο, η στάθμη βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο λόγω της μείωσης του όγκου των υπογείων υδάτων από τα ορεινά, ενώ κατά την χειμερινή και ανοιξιάτικη περίοδο, που τροφοδοτούνται οι υδροφόροι ορίζοντες, η στάθμη ανέρχεται. Η λίμνη αναφέρεται από τα αρχαία χρόνια με το όνομα Κορησία. Μάλιστα πιστεύεται, ότι υπήρχε ιερό στις όχθες προς τιμήν της Κορησίας Αθηνάς. Στα αραβικά η λέξη Κουρνά, σημαίνει λουτήρας και λίμνη. Ίσως λοιπόν οι Άραβες να ήταν αυτοί που την μετονόμασαν από Κορησία σε Κουρνά. Τα σκοτεινά νερά της λίμνης έκαναν εντύπωση σε όλους τους επισκέπτες αλλά και τους κατοίκους αφού θεωρούσαν την λίμνη χωρίς πυθμένα (άπατη). Μάλιστα περιηγητές ήδη από τα χρόνια του Μεσαίωνα, αναφέρονταν με δέος για το εκτιμώμενο βάθος της λίμνης.

O θρύλος της λίμνης
Ο θρύλος αναφέρει ότι στη θέση της λίμνης, βρισκόταν ένα χωριό (μάλλον πρόκειται για το αρχαίο «Κόριον»). Κάποια μέρα ένας από τους χωρικούς, πήρε την κόρη του για να πάνε στα χωράφια. Στον δρόμο έκατσαν να ξαποστάσουν και η κόρη άρχισε να χτενίζει τα ξανθά μαλλιά της. Ο πατέρας της ενώ αρχικά την καμάρωνε, ξαφνικά την επιθύμησε ερωτικά και της ρίχτηκε. Η κόρη στην απελπισία της φώναξε μοναχά «Βούλα και Βουλολίμνα! Κι εγώ στοιχειό στην λίμνα!». Αμέσως ο τόπος βούλιαξε και έγινε η λίμνη. Μάλιστα οι κάτοικοι παλαιότερα, πιστεύανε ότι όσοι βλέπουν φαντάσματα, βλέπουν στην μέση της λίμνης πάνω σε ένα βράχο, ένα κορίτσι να κάθεται και να χτενίζει τα ολόχρυσα μαλλιά του.

Καλαμίτσι Αμυγδάλου
Αγροτικό χωριό, 31 χλμ. από τα Χανιά, χτισμένο σε υψόμετρο 140 μ. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το πώς πήρε το όνομά του το χωριό. Μία απ΄αυτές αναφέρει πως ονομάστηκε έτσι από ένα στρατιώτη του Μεγάλου Αλεξάνδρου που έφτασε εδώ, άλλη εκδοχή αναφέρει πώς ονομάστηκε έτσι λόγω της μεγάλης παραγωγής αμυγδάλων που υπήρχε παλιά. Μια παλιά βρύση και η εκκλησία του Αγίου Παύλου, ηλικίας 200 ετών είναι από τα ενδιαφέροντα αξιοθέατα του χωριού. Εδώ δραστηριοποιείται κι ένας Συνεταιρισμός Μεταξιού, γνωστός για τα πανέμορφα παραδοσιακά προϊόντα από μετάξι που παράγουν οι γυναίκες του χωριού.

Κάστελλος
Ημιορεινό χωριό κτισμένο στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, στην κορφή ενός λόφου σε υψόμετρο 252 μ. Η ονομασία του προήλθε από την απότομη τοποθεσία όπου είναι κτισμένο. Ο Κάστελος βρισκόταν παλιά σε χαμηλότερη θέση στον ίδιο λόφο, στη θέση του οικισμού Αγκαθέ (πάρα πολύ παλιός οικισμός ο οποίος κατοικείται ακόμα), από όπου οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μεταφερθούν το 1800, για να αποφύγουν τους Τούρκους. Κοντά στο χωριό έγινε σφοδρή μάχη το 1835 μεταξύ των κατοίκων και των Τούρκων, όπου σκοτώθηκαν 22 Τούρκοι και ένας μόνο Έλληνας, γεγονός που έγινε αιτία να εγκαταλείψουν οι Τούρκοι τις επιδρομές στην περιοχή. Οι κάτοικοι του χωριού, διακρίθηκαν και κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής (1940-45), για τον ηρωικό αντιστασιακό τους αγώνα.

Φυλακή
Η Φυλακή ή Φλακή απέχει 50 χλμ. από τα Χανιά και βρίσκεται στους λόφους, πάνω από τη Γεωργιούπολη. Το χωριό ονομάστηκε έτσι από τις Τουρκικές φυλακές και τα Ελληνικά φυλάκια που υπήρχαν κατά μήκος του ποταμού Μουσελά που διαρρέει το χωριό. Ο ποταμός αυτός ήταν πλωτός και στις όχθες του, υπάρχουν ακόμα υπολείμματα νερόμυλων. Η Φλακή έχει μακραίωνη ιστορία: ο υστερομινωικός τάφος (1500 π.Χ.) που βρέθηκε εδώ, μαρτυρεί την ηλικία του πρώτου οικισμού. Ο σημερινός οικισμός κτίστηκε κατά την περίοδο της ενετοκρατίας κι αποτέλεσε έδρα νομού, το 1880. Από αυτή την περίοδο σώζονται τα κτίρια της Φυλακής και του Δικαστηρίου, με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Η περιοχή του χωριού είναι ζωσμένη κυριολεκτικά από θρύλους, που διηγούνται οι παλιοί κάτοικοι. Ιστορίες για Νεράϊδες, μυστηριώδεις φωνές, θαύματα, πλαισιώνουν τις παλιές εκκλησίες, τις σπηλιές, τα δάση και τα μονοπάτια της περιοχής και κάνουν την περιήγηση, ακόμα πιο ενδιαφέρουσα.

Καβρός
Παραθαλάσσιος οικισμός, η ονομασία του οποίου προήλθε από το ομώνυμο ποτάμι που περνάει από εκεί και κατ’ άλλη εκδοχή, από τα πολλά καβούρια που υπήρχαν στο ποτάμι αυτό και στα γύρω ποτάμια. Αποτελεί την έδρα του Δήμου και γνωρίζει τεράστια τουριστική άνθιση στις μέρες μας, αλλά και στο παρελθόν.

Ιστορικά στοιχεία για την περιοχή εμφανίζονται από την μινωική εποχή. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν έναν τάφο Μινωικού τύπου στον Κάστελλο και ευρήματα λατρευτικών χώρων στο σπήλαιο «Κορακιά». Αρχαιολογικές τοποθεσίες έχουν εντοπιστεί επίσης στις περιοχές νότια του οικισμού Γεωργιούπολης όπου βρισκόταν η αρχαία Αμφιμάλλα, ανατολικά του οικισμού Δραμιών (αρχαία Υδραμία ή Υδράμιο). Η αρχαία αυτή πόλη ήταν κτισμένη στον γήλοφο Κεφάλα και ήταν το επίνειο της αρχαίας πόλης Λάππας (σημερινή Αργυρούπολη). Τα αρχαιολογικά ευρήματα που φυλάσσονται στο μουσείο Χανίων, δείχνουν ότι η πόλη υπήρχε κατά την υστερομινωϊκή ή μετανακτορική περίοδο (1580-1100 π.Χ.) και εμφάνισε την μεγαλύτερη ακμή της κατά την ρωμαϊκή περίοδο. Τέλος, στον οικισμό «Κάβαλλος» βόρεια της λίμνης βρέθηκαν υπολείμματα ρωμαϊκής εποχής, ενώ στις όχθες της τοποθετείται η ύπαρξη ιερού αφιερωμένου στην Κορησία Αθηνά. Κατά την περίοδο του Βυζαντίου την περιοχή διοικούσε η αρχοντική οικογένεια των Μελισσινών. Σημαντική δράση στην περιοχή φαίνεται ότι ανέπτυξε κατά τον 11ο αιώνα ο μοναχός Ιωάννης Ξένος που ίδρυσε στην περιοχή των Δραμιών την Μονή του Αγίου Γεωργίου (Δούβρικα). Μέσα από τη διαθήκη του ο καλόγερος, δίνει πολύτιμες πληροφορίες σε σχέση με την ανάπτυξη της αμπελουργίας, της μελισσοκομίας και τη φύτευση των περιβολιών, στην περιοχή του ποταμού Μουσέλλα. Από τις αρχές του 13ου αιώνα, η Κρήτη περιέρχεται στην επιρροή των Βενετών. Στη βιβλιογραφία αναφέρονται τα ονόματα των οικισμών που υπήρχαν τότε: Azogeromuri, Chrussopoli, Castelo, Mathe, Flachi, Dramia, Curna, Calamitsi Amigdalu. Τότε οι οικισμοί που ήταν σε ανάπτυξη βρίσκονταν στα ορεινά και σε τέτοια σημεία που να έχουν φυσική άμυνα (κορυφές λόφων). Ο κόλπος του Αλμυρού ήταν ιδανικό σημείο για στρατιωτική απόβαση, γι’ αυτό και οι Βενετοί έκτισαν οχυρό εκεί. Aπό το Ιερό της Κορησίας Αθηνάς, στα «κακόφημα» στενά του Αλμυρού Το φρούριο του Αλμυρού, αποτέλεσε το επίκεντρο πολλών διεκδικητικών μαχών κατά τους επόμενους αιώνες με στόχο την κατάκτηση της περιοχής, μέχρι την καταστροφή του το 1821 από τους Κρητικούς επαναστάτες. Κατά τη διάρκεια της δικής τους κυριαρχίας οι Τούρκοι, έκτισαν με τις πέτρες των ερειπίων αυτού του φρουρίου άλλο οχυρό, κοντά στο προηγούμενο, για να κατεδαφιστεί κι αυτό αργότερα. Η περιοχή γύρω από τα ερείπια των δύο φρουρίων ονομάστηκε «Καστελλάκια» ή «Παλιοκάστελλα». Το κακόφημο «Στενό του Αλμυρού» στις εκβολές του ποταμού, έγινε καταφύγιο ληστών και λαθρεμπόρων και κανείς περαστικός δεν γλίτωνε απ΄τα χέρια τους. Μάλιστα λέγεται ότι εκεί γινόταν μαύρη αγορά της τουρκικής χρυσής λίρας. Ο ποταμός ήταν πλωτός κι οι εκβολές του προσέφεραν καταφύγιο σε μικρά ιστιοφόρα, μέχρι και 500 μέτρα από τη θάλασσα, ενώ στα βόρεια τους υπήρχε όρμος όπου ελλιμενίζονταν ιστιοφόρα και μικρά ατμόπλοια. Στα ανατολικά, σ΄ένα μικρό νησάκι που σήμερα ενώνεται με τη στεριά πριν από ένα περίπου αιώνα, ένας ναυτικός έκτισε το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, προστάτη των θαλασσινών. Στα νότια και στα δυτικά της περιοχής αυτής, αλλεπάλληλα οχυρωματικά έργα των Τούρκων και των επαναστατών, μαρτυρούν την πολύπαθη ιστορία του τόπου. Μια πόλη που αναδύθηκε από το βάλτο «Όσο βλέπει το μάτι, δέντρα πολλά και θάμνοι υψηλοί και αειθαλείς, αλλά και βούρλα τεράστια και βατράχια χιλιάδες, οι ντελάληδες της ελονοσίας». Έτσι περιγράφει ένας Ευρωπαίος περιηγητής του 19ου αιώνα την περιοχή, που από το φόβο των ληστών οι άνθρωποι άφηναν ακαλλιέργητη, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί ένα έλος, πηγή μιας φοβερής επιδημίας ελονοσίας που αποδεκάτισε τους κατοίκους των γύρω περιοχών. Σ’ αυτή την ερημιά το 1880, φτάνει ένας έμπορος από την Αθήνα, που αντιλαμβάνεται την αξία της περιοχής κι αποφασίζει να εκμεταλλευτεί τα πλούσια νερά του ποταμού για καλλιέργειες. Ο Μιλτιάδης Παπαδογιαννάκης, που είχε γεννηθεί στο Καλαμίτσι, χτίζει ένα σπίτι στα «Καστελλάκια» και προσπαθεί να πείσει τους κατοίκους των γύρω χωριών και τις αρχές, να τον βοηθήσουν να αποξηράνει το έλος και να αρδεύσει τα χωράφια. Μόνος, παρά τις αντιξοότητες, αρχίζει τις εργασίες. Σιγά σιγά έρχεται και η βοήθεια που περιμένει και μέχρι το 1893, η περιοχή προσελκύει νέους κατοίκους, αποξηραίνεται το έλος, φυτεύονται Ευκάλυπτοι και εκατοντάδες άλλα δέντρα κι εγκαινιάζεται μια μικρή πόλη, με το όνομα Αλμυρούπολη. Το 1899, προς τιμή της άφιξης του Αρμοστή Πρίγκηπα Γεωργίου και της επικείμενης Ένωσης με την Ελλάδα, μετονομάζεται η Αλμυρούπολη σε Γεωργιούπολη. Αργότερα, ορίζεται ως συμπρωτεύουσα του νομού Σφακίων, με πρώτο Δήμαρχο τον ιδρυτή της, Μιλτιάδη Παπαδογιαννάκη.